Lizette van Geene

Het is zover. Ik vraag me af waarom ik in hemelsnaam nog een boek moest schrijven, of mijn boek leesbaar is, of het überhaupt ergens over gaat en of het niet beter is om het een paar jaar te laten liggen en dan door te schrijven. Dat betekent dat ik toch echt in de laatste fase aangekomen ben; mijn roman is bijna klaar!

Het boek zou in december 2019 in de boekenwinkel liggen. Ik kondigde het aan in een blog, beloofde mezelf dat ik geen andere stukken of verhalen meer zou schrijven en me volledig op mijn roman zou richten. Dat is dus niet gebeurd. Gelukkig heb ik excuses; ik kocht zomaar een ander huis, verhuisde, volg nog steeds een intensieve opleiding en daarnaast snijdt het dagelijkse leven me af en toe de pas af in de vorm van feestjes, super leuke schrijfprojecten, kinderen, hond en kat met diarree en valpartijen en daarnaast schrijf ik té graag verhalen en blogs. Afgelopen december verscheen wel mijn laatste verhaal in Tirade, het literair tijdschrift van uitgeverij van Oorschot.

Ook dit boek heeft een verhaal en kent tientallen versies. Het startte met een hoofdstuk dat ik opstuurde naar uitgeverij Artemis & Co (inmiddels ten ziele gegaan). Ik reisde af naar de Herengracht in Amsterdam (hoe dat klonk hé), sprak met een echte uitgeefster, kreeg een standaardcontract en wist me een serieuze schrijfster. Die avond vierden we thuis feest en de kinderen kregen een pennenset en een schrijfblokje – hoe fijn om een schrijvende moeder te hebben!

Het laatste telefoontje van de (andere) uitgeefster op een warme zomerdag herinner ik me nog al te goed; ik stond op een strand aan de westkust van Frankrijk. Ze had er toch niet genoeg vertrouwen in, en het duurde wel erg lang allemaal. Ik moet er nu om glimlachen, hoewel ik er toen natuurlijk om kon janken. Want ik schreef mijn roman nu pas af; tien lange jaren verder.

Het is nog mooier dan toen. Natuurlijk. Denk ik. En om te checken of het boek ergens over gaat en er echt klaar voor is, zoek ik nu proeflezers. Serieuze lezers die graag feedback geven en hier op korte termijn tijd voor hebben. Mijn dank is natuurlijk oneindig, en je ontvangt gratis mijn roman na publicatie.

Wil jij graag mijn boek proeflezen? Stuur me een berichtje op l.van.geene@careertelling.nl

In de aanloop naar het einde van 2019 publiceer ik op Linkedin mijn meest gelezen artikelen uit het afgelopen jaar. Ik schrijf daar soms stukken die niet op deze website terecht komen. Dat ga ik af en toe wel doen. Hierbij de eerste, over werkloos worden. Je verliest niet alleen je baan, maar vaak ook een deel van je zelfbeeld en je status. Van de ene op de andere dag ben je iemand anders; iemand zonder werk.

Over statusangst

Mijn vriendin was van de ene op de andere dag werkeloos. Akkefietje met een leidinggevende dat uitmondde in een voorstel voor een verbetertraject dat ze lachend afwees. Waarna ze zonder veel pardon ontslagen werd. Altijd beter om met opgeheven hoofd te vertrekken dan zo’n onzintraject van dossiervorming in te gaan, zei ze, “zolang ik me aan mijn regels houd, houd ik van mezelf, verdomme!” Maar toch, plotseling was ze een ‘werkzoekende’, met alles erop en eraan. Ongeacht de keuze die ze maakte en hoe goed ze zich daar bij voelde. Aan de buitenkant was alleen dat zichtbaar; ze was werkloos. Ze had gefaald.

Elk volwassen leven wordt volgens filosoof Alain de Botton bepaald door twee grote liefdesverhalen – de eerste is de zoektocht naar (lichamelijke) liefde. Een verhaal dat in romans, gedichten, muziek en het dagelijks leven luidkeels becommentarieerd wordt.

Het tweede is het verhaal van onze zoektocht naar de liefde van de wereld, naar acceptatie van je bestaan. Niemand wil een ‘nobody’ zijn; iemand die onopgemerkt door het leven gaat, naar wiens mening niemand luistert. Het is een verhaal dat net zo belangrijk maar minder zichtbaar is. Want hoe stoer is het om te vragen om ‘liefde’ van ‘de wereld.’ Dit verhaal, zegt de Botton, wordt tegenwoordig voor een groot deel bepaald door onze professionele loopbaan. Hoe succesvoller de carrière en bijhorende voordelen, hoe hoger je status en de mate van positieve aandacht en acceptatie van de wereld om je heen.

Ons zelfbeeld wordt bepaald door de mensen tussen wie we leven, en werken. En niet ieder beroep, of iedere positie op de maatschappelijke ladder, krijgt evenveel waardering. Mijn ontslagen vriendin wist zich op feestjes niet langer de vrouw die ze voorheen was. Het verhaal dat tot haar ontslag leidde deed er niet toe, ze had het in ieder geval niet goed gedaan (ze verloor haar baan, zo succesvol en onvervangbaar was ze dus niet!) Dat verhaal was het enige verhaal dat er toe deed. “En die verdomde meewarige blikken van mensen,” zei ze,” zo van, dat kun je allemaal wel zo stoer zeggen, maar je bent werkloos!” Hoe harder ze het riep, hoe ongeloofwaardiger het haar zelf voor kwam. Was ze niet gewoon een sukkel zonder baan?

Voelde ze zich minder geliefd? “Wat een domme vraag,” zei ze, “het voelt alsof ik op het matje moet komen bij instanties, waar ik tegenover mensen zit die me vertellen wat ik moet en mag doen. Mensen die van alles van me vinden, waar ze eerst niets over me te zeggen hadden!” Het was niet goed voor haar zelfbeeld, die plotselinge paradigma shift, en, zei ze “ik weet heus wat ik kan en niet kan. Maar ik zit met zo’n vrouw in de sollicitatieclub die echt denkt dat ze iets fout doet! Werkt zich al jaren kapot in tijdelijke baantjes en is er ziek van. Letterlijk en figuurlijk.”

“In een samenleving waarin onze waarde wordt afgemeten aan materiële wapenfeiten en ons maatschappelijk aanzien, zijn we ons pijnlijk bewust van de noodzaak om te presteren,” schrijft de Botton. “Statusangst is de prijs die we betalen voor de erkenning van dit voor iedereen zichtbare verschil tussen een succesvol en onsuccesvol leven.” Zoals vriendin voelt dat ze tekort schiet en gefaald heeft, terwijl ze gewoon is wie ze was. Maar nu zonder de mantel van haar werk die ze al die jaren nonchalant droeg, de glamour van haar internationale loopbaan. 

Ze brengt sinds kort haar tijd door met ‘gelijkgezinden’, mensen voor wie status niets van doen heeft en die haar pasverworven ‘gemoedstoestand niet verstoren.’ Met andere woorden; mensen die vinden dat geld en maatschappelijk aanzien minder de moeite waard zijn. Dat ze daar inmiddels alweer een andere status heeft, die van ambitieuze en glamoureuze betweter, neemt ze voor lief. “Dat zeiden ze op het werk ook altijd tegen me,” zegt ze.

Het overkwam me nooit eerder. Ik sloeg een boek dicht en wenste daarna dat ik het nooit gelezen had. Woensdagavond al las ik een hoofdstuk in bed dat zo onthutsend eindigde dat ik er bijna niet van kon slapen. Later die nacht werd ik wakker en las ik verder op de rand van het bad, mijn voeten op de koude tegelvloer.

‘Legende van een zelfmoord’ is geschreven door David Vann. De titel is geschreven in gouden letters en op de kaft staan de lovende woorden uit het Parool – ‘Dit is genadeloos en liefdevol, wraakzuchtig en teder, een modern Amerikaans meesterwerk’- en de Standaard – ‘Overdonderend en verpletterend.’

Ik begon te lezen zonder veel verwachtingen. Al te vaak las ik jubelende reviews die niets met het betreffende boek van doen leken te hebben. Maar inderdaad, dit boek is verpletterend.

Het is een boek als een nachtmerrie. Een boek waar ik somber van word en echt buikpijn van krijg, want Vann beschrijft vooral de onmacht die met liefde gepaard gaat, in een onbarmhartig proza. Liefde is ook mooi, en ik wil niets liever dan dat de liefde overwint, in mijn leven, in de wereld. Maar daar geeft Vann geen enkele ruimte voor. In zijn verhalen is de liefde dodelijk en wreed, zoals de alom aanwezige natuur in het boek dat ook is.

De huilende vader, de moeder en haar minnaars, het ijskoude, angstaanjagende landschap met Canadese dennen, sparren, ceders, zwammen en wilde bloemen, mos en rottend hout, de ontelbare dode zalmen, de natuur die het land dwingt, het onbegrip tussen de personages waarbij ik telkens maar wil roepen ‘kijk uit,’ en ‘doe niet!’ en na die nacht op de rand van mijn bad dacht ik; ik lees gewoon niet door. Maar ik pakte het boek weer op en bladzijde na bladzijde trok het verhaal me verder de duisternis in.

Nu is het uit. En net bladerde ik zelfs weer terug naar die ene vreselijke gebeurtenis waar ik over bleef piekeren. Had ik iets gemist in de aanloop naar deze bladzijde?

Op de laatste bladzijde zag ik een advertentie voor een nieuw boek van Vann. Uitgekomen in februari 2019. Ik denk niet dat ik het ga kopen. Hoe tragisch; een verhaal schrijven dat zo goed en levensecht is, dat de lezer een volgend boek niet durft te lezen.