Woorden als rollators

Blog

Parasol-kopen fonteynOp de heenreis naar Spanje kreeg een van onze bejaarde medereizigers in de bus een hartaanval (gelukkig niet fataal), en mijn herinnering aan de rest van die vakantie is gevuld met rollators, trage gymlessen op het strand, dansorkestjes en sloffende oude mensjes op de boulevard. Jaren geleden in een druilerige meimaand in Benidorm, waar mijn mooie vriendin en ik (ieder voor zich maar dan toch samen) over ons liefdesverdriet heen zouden komen. “Jeetje, wat een slome toestand,” zeiden we tegen elkaar, mopperend ook, niet vooruit te komen zo, en ze waren werkelijk overal! Maar ons wandel-, zwem- en drinktempo zakte die week lager en lager, alsof we besmet raakten met al die traagheid om ons heen. Is gedrag besmettelijk? Ik lees ‘Ons feilbare denken,’ van Daniel Kahleman, over hoe mensen denken en beslissingen nemen. Heel toegankelijk geschreven, met het beeld van ons brein dat door twee operateurs wordt gerund, met besmeurde pet en opgestroopte mouwen. Systeem 1 en systeem 2, zo heten ze in het boek en ze brengen respectievelijk het snelle en langzame denken tot stand.

Kahleman bestudeert de feilbaarheid van ons denken al decennia, en legt onder andere uit hoe associatief en intuïtief denken ons gedrag bepalen. Woorden bereiden ons voor op gedachten en vervolgens bereiden die woorden ons voor op gedrag. Het ideomotoreffect, het beïnvloeden van gedrag door een idee, verwachtingen of suggesties, zonder dat we ons hiervan bewust zijn. Woorden als hartaanval, traag en rollator doen ons langzamer lopen omdat een lager tempo nu eenmaal bij ouderdom hoort. Gedrag dat we vertonen zelfs zonder het woord ouderdom te noemen. En doordat we ons als een oudere gaan gedragen, wordt de gedachte aan ouderdom nog sterker. Wederkerigheid in ons associatieve netwerk. Met een glimlach op je gezicht luisteren naar iemand, maakt dat je de boodschap leuker vindt dan als je fronsend toehoort. Zelfs als die frons of glimlach geforceerd is, en onderdeel van een experiment.

Vandaar onze traagheid in Benidorm (hoewel het ook met praktische redenen van doen had, om ongelukken te voorkomen) en nog zoiets, ik ben net begonnen in het boek van Kahleman, maar ik moest er al over schrijven. Logisch, na al die woorden over woorden en associaties op van dat dunne naar krant ruikende papier in kleine letters, zodat er veel op een bladzijde passen.  En nu heb ik zin in ijs uit een hoog glas, onder een klapperende parasol.